Demokrasi: Halkın Zayıflığı ve İkiyüzlülüğü

Demokrasi, sıklıkla özgürlük ve eşitlik idealleriyle övülse de, Sokrates'in idamı gibi olaylar, bu rejimin derin çelişkilerini açığa çıkarır. Sokrates'in savunması, demokrasinin karanlık yönlerini vurgular ve halkın kolayca manipüle edilebilirliğini gözler önüne serer. Demokrasi, halkın çoğunluğunun isteğine göre hareket eder, ancak bu çoğunluk bazen cehaletin ve korkunun esiri olabilir. Sokrates'in idamı, bilgeliği ve sorgulamayı cezalandıran bir halkın ikiyüzlülüğünün bir ifadesidir.

Bilgeliğin Karanlık Gölgesi: Sokrates'in İdamı

Sokrates'in idamı, demokrasinin karanlık tarafını açıkça ortaya koyar. Halkın kendi çıkarları doğrultusunda adaleti ve özgürlüğü manipüle etme yeteneği, demokrasinin aslında ne kadar kırılgan olduğunu gösterir. Sokrates, sadece düşünceleriyle değil, aynı zamanda yargılanma biçimiyle de özgürlük mücadelesinin sembolüdür. Onun idamı, demokratik sistemlerin sıklıkla tiranlıkla sonuçlanabilecek çürüme eğilimini vurgular. Sokrates'in suçu, toplumun rahatsız edici sorularını sormak ve sorgulamaktı, ancak demokratik kurumlar bu soruları kaldıramadı ve bilgeliği susturmayı seçti.

Çoğunluğun İhtirasları: Demokrasinin Kör Tuzakları

Demokrasi, Platon'un "Devlet" adlı eserinde derinlemesine ele alındığında, çoğunluk egemenliğinin sakıncaları ve demokratik rejimin kırılganlığı çarpıcı bir şekilde ortaya çıkar. Platon'a göre, demokrasi, toplumun en düşük ortak noktasına indirgenmiş bir siyasi düzen olarak görülür. Platon, demokrasinin çoğunluğun arzularına göre hareket ettiğini ve bu arzuların genellikle ihtiraslar, çıkarlar ve duygularla şekillendiğini savunur. Böyle bir sistemde, bilgi ve bilgelik değil, duygusal tepkiler ve popülist vaatler belirleyici olur; yani hitabet yeteneği güçlü bir demagog kitleleri peşinden sürükleyerek demokratik olan rejimi kendi totaliter rejimine çevirebilir. Sokrates'in idamı gibi olaylar da, demokrasinin hoşgörüsüzlüğünü ve farklı düşüncelere karşı olan kör tutumunu gözler önüne serer. Platon'un eleştirisi, demokrasinin insan doğasının en kötü yönlerini teşvik ettiği ve böylece toplumsal çürümenin tohumlarını ektiği yönündedir.

 Ek Bilgiler

1- Sokrates mahkemede yargıçlara "Atinalılar" diye seslenir, bu hitap şekli alışılmışın dışında bir hitaptır; normalde mahkemelerde yargıçlara "o andres dikastes=sayın yargırçlar" hitabı kullanılırdı. Sokrates 44 kez "o andres Athenaioi=Atinalı erkekler ya da beyler" ve 15 kez "o andres=beyler" hitaplarını kullanır. Sokrates yargıçların yargılarına güvenmediğinden, onları küçümseyerek Atinalılar diye seslenmiştir. Mahkeme kararı açıklandıktan sonra 4 kere kendi lehine oy kullanan hakimler için "o andres dikastes" hitabını kullanmıştır. (Sokrates'in Savunması, Sonnotlar, 17.)

2- Diogenes Laterius, Sokrates'in ölüm cezasını ilk oylamadan 80 oy fazlasıyla onaylandığını yazar. Bu durumda 140 oy Sokrates'in beraati, 360 oy da mahkumiyeti doğrultusunda olmalı... (Sokrates'in Savunması, Sonnotlar, 45.)

Konuyla İlgili Bazı Sözler;

"Demokrasi, çoğunluğun tiranlığıdır." - Aristoteles

"İşi latifeye dökecek olursak, kentimiz uyanıp kendine gelmesi için bir at sineğine ihtiyaç duyan, soylu ama iri ve hantal bir ata benziyor" - Sokrates

"Sokrates, yer altında ve gökyüzünde olanları araştırdığı ve önemsiz lafı önemli gösterdiği için suçludur. [Bu doğrultuda] gereksiz araştırmalar yürütüyor ve aynı zamanda bunları başkalarına öğretiyor" (Platon'un kaleme aldığı Sokrates'in savunması adlı eserinde, Sokrates'e yapılan suçlama.)

"Demokrasinin popülist vaatlerin ve duygusal tepkilerin etkisi altında olması, totaliter bir rejime yol açabilir." - Platon

"Hitabet yeteneği güçlü bir demagog, demokrasiyi kendi totaliter rejimine dönüştürebilir." - Platon

"Demokrasinin çoğunluğu cehalet üzerine kuruludur ve bu cehalet, siyasi kararları şekillendirir." - Platon

Kaynakça

- Platon, Sokrates'in Savunması -Euthyphron, Apoligia, Kriton, Phaidon-, 2023
- Platon, Devlet, 2021