Türk heykel sanatının önemli isimlerinden olan Ali Nijat Sirel, Cumhuriyet dönemi heykel sanatının öncü isimlerinden biri olmuştur. Ülkemizde sanata olan katkıları yaptığı heykellerle kalmamış, yeni heykel sanatçıları da yetiştirmiştir.
[caption id="attachment_79494" align="aligncenter" width="173"]
Ali Nijat Sirel[/caption]
1898 yılında Amasya'da doğdu. Ressam Harika Sirel'in de kardeşi olan sanatçı, lise eğitimini İstanbul Lisesi'nde tamamladıktan sonra 1915 yılında heykel eğitimi için Almanya’ya gitti. Münih Güzel Sanatlar Akademisi, Prof. Kahn atölyesinde sanat eğitimini sürdürdü. Eğitimini bitirdikten bir süre sonra ülkeye geri döndü ve İzmir Lisesi'nde resim öğretmenliği yapmaya başladı.
[caption id="attachment_79473" align="aligncenter" width="481"]
Avni Lifij ve eşi Harika Sirel Lifij[/caption]
İlk resim derslerini kardeşi Harika'nın eşi Avni Lifij'den alan Sirel, 1927 yılında Güzel Sanatlar Akademisi'ne atanmış, 1932 yılında okul müdürü ile arasında olan sürtüşmeden dolayı okuldan ayrılmıştır. Fakat 1937 yılında geri dönmüştür. 1952 yılında ise okul müdürlüğüne atanmıştır.
[caption id="attachment_79514" align="aligncenter" width="180"]
Şair Abdülhak Hamit Büstü, Bronz, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, 1928[/caption]
Özellikle büst çalışmaları ile tanına sanatçının ifadeci tavrı, aynı zamanda dışavurumcu ve ayrıntıcıdır. Gelenekçi bir sanat anlayışı içerisinde olan usta heykeltıraş, Cumhuriyet döneminin ilk anıtlarını , Şair Abdülhak Hamit, Mithat Paşa, Şair Ahmet Haşim, Ressam Avni Lifij gibi tanınmış isimlerin büstlerini yapmıştır. Bununla birlikte Bursa, Bolu ve Çanakkale’de bulunan Atatürk anıtlarının altında da imzası bulunmaktadır.
Yukarıda gördüğümüz Abdülhak Hamit büstünde sanatçı, kendinden emin ve sert bir duruş sergilemektedir. Boyun kısmında sadece gömlek yakası ve kravat detayı görülürken, kafa biraz daha büyük tutulmuş ve ışık planlamaları ile daha etkili bir izlenim oluşması sağlanmıştır.
[caption id="attachment_79520" align="aligncenter" width="296"]
Nermin Faruki Büstü, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi[/caption]
Türk heykel sanatının önemli isimlerinden Nermin Faruki'nin büstünde, onun sakin bir tavırda tasvir edildiğini görmekteyiz. Yine ışık planlamaları ile büstün etkili kılındığını söyleyebiliriz. Bakışlar ve dudakların duruşu tavrı destekler nitelikte.
[caption id="attachment_79521" align="aligncenter" width="206"]
Nü, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi[/caption]
Nermin Faruki ile birlikte yaptıkları bu eserde dönemin yasaklarına ve zorluklarına rağmen ''Nü'' çalışmaların Türk heykel sanatına nasıl dahil olduğunu görürüz. Heykelde figür oturur vaziyette, bir eli destek alır şekilde yerdeyken diğer eli omzunu tutmakta. Bu figürün Nermin Faruki modelliğinde etüt edilip edilmediğini bilmiyoruz, fakat saç modeli ve büstün anatomik özelliklerinden yola çıkarak Nermin Faruki'yi akıllara getirdiğini söyleyebiliriz.
[caption id="attachment_79525" align="aligncenter" width="356"]
Atatürk Anıtı, Bursa[/caption]
O dönemde, hem yabancı hem de yerli heykeltıraşlar Atatürk anıtları yapmaktaydı. Nijat Sirel'de bu heykeltıraşlar gibi ülkenin birçok yeri için anıt heykeller yapmıştır. Bunlardan ilk akla geleni Bursa'da bulunan Atatürk Anıtı'dır. Sanatçının, bazı tasvirlerinde Atatürk'ü sivil, bazılarında ise üniformalı görmekteyiz. Heykel uzaktan bakıldığında durağan gibi gözükse de, yakından bakıldığında kıyafetine eklenmiş olan detaylar etkiyi arttırmakta. Hali hazırda bir kaidesi bulunan heykel, taştan bir kaidenin üzerine daha yerleştirilmiş. Kaidenin kuzey cephesinde şu yazı yer alıyor: "Bu Aziz Heykelin Önünde Duran Türk, Hürmetle Eğil. O; Milletini Kurtaran, Cumhuriyeti Kuran, Aleme Yeni Bir Tarih Yaratan Gazi MUSTAFA KEMAL".
Bursa Atatürk Anıtı, özel bir atölyede sanatçı tarafından, heykeltıraş Mehmet Mahir Tomruk'un yardımıyla yapılmıştır ve anıtın açılışı, 29 Ekim 1931 tarihinde gerçekleşmiştir. Başlarda Gazi Heykeli olarak anılan yapıt, soyadı kanunu ile Gazi Mustafa Kemal'in, Atatürk soyadını almasıyla Atatürk Anıtı olarak anılmaya başlamıştır.
Bursa Atatürk Anıtı başta olmak üzere; Bolu Atatürk Anıtı, Çanakkale Atatürk Anıtı ve Malatya İnönü Anıtı'nın altında da imzası bulunan sanatçı 18 Haziran 1959 yılında İstanbul'da hayatını kaybetmiştir.
Kaynaklar: 1, 2
Ali Nijat Sirel[/caption]
1898 yılında Amasya'da doğdu. Ressam Harika Sirel'in de kardeşi olan sanatçı, lise eğitimini İstanbul Lisesi'nde tamamladıktan sonra 1915 yılında heykel eğitimi için Almanya’ya gitti. Münih Güzel Sanatlar Akademisi, Prof. Kahn atölyesinde sanat eğitimini sürdürdü. Eğitimini bitirdikten bir süre sonra ülkeye geri döndü ve İzmir Lisesi'nde resim öğretmenliği yapmaya başladı.
[caption id="attachment_79473" align="aligncenter" width="481"] Avni Lifij ve eşi Harika Sirel Lifij[/caption]
İlk resim derslerini kardeşi Harika'nın eşi Avni Lifij'den alan Sirel, 1927 yılında Güzel Sanatlar Akademisi'ne atanmış, 1932 yılında okul müdürü ile arasında olan sürtüşmeden dolayı okuldan ayrılmıştır. Fakat 1937 yılında geri dönmüştür. 1952 yılında ise okul müdürlüğüne atanmıştır.
[caption id="attachment_79514" align="aligncenter" width="180"] Şair Abdülhak Hamit Büstü, Bronz, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, 1928[/caption]
Özellikle büst çalışmaları ile tanına sanatçının ifadeci tavrı, aynı zamanda dışavurumcu ve ayrıntıcıdır. Gelenekçi bir sanat anlayışı içerisinde olan usta heykeltıraş, Cumhuriyet döneminin ilk anıtlarını , Şair Abdülhak Hamit, Mithat Paşa, Şair Ahmet Haşim, Ressam Avni Lifij gibi tanınmış isimlerin büstlerini yapmıştır. Bununla birlikte Bursa, Bolu ve Çanakkale’de bulunan Atatürk anıtlarının altında da imzası bulunmaktadır.
Yukarıda gördüğümüz Abdülhak Hamit büstünde sanatçı, kendinden emin ve sert bir duruş sergilemektedir. Boyun kısmında sadece gömlek yakası ve kravat detayı görülürken, kafa biraz daha büyük tutulmuş ve ışık planlamaları ile daha etkili bir izlenim oluşması sağlanmıştır.
[caption id="attachment_79520" align="aligncenter" width="296"] Nermin Faruki Büstü, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi[/caption]
Türk heykel sanatının önemli isimlerinden Nermin Faruki'nin büstünde, onun sakin bir tavırda tasvir edildiğini görmekteyiz. Yine ışık planlamaları ile büstün etkili kılındığını söyleyebiliriz. Bakışlar ve dudakların duruşu tavrı destekler nitelikte.
[caption id="attachment_79521" align="aligncenter" width="206"] Nü, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi[/caption]
Nermin Faruki ile birlikte yaptıkları bu eserde dönemin yasaklarına ve zorluklarına rağmen ''Nü'' çalışmaların Türk heykel sanatına nasıl dahil olduğunu görürüz. Heykelde figür oturur vaziyette, bir eli destek alır şekilde yerdeyken diğer eli omzunu tutmakta. Bu figürün Nermin Faruki modelliğinde etüt edilip edilmediğini bilmiyoruz, fakat saç modeli ve büstün anatomik özelliklerinden yola çıkarak Nermin Faruki'yi akıllara getirdiğini söyleyebiliriz.
[caption id="attachment_79525" align="aligncenter" width="356"] Atatürk Anıtı, Bursa[/caption]
O dönemde, hem yabancı hem de yerli heykeltıraşlar Atatürk anıtları yapmaktaydı. Nijat Sirel'de bu heykeltıraşlar gibi ülkenin birçok yeri için anıt heykeller yapmıştır. Bunlardan ilk akla geleni Bursa'da bulunan Atatürk Anıtı'dır. Sanatçının, bazı tasvirlerinde Atatürk'ü sivil, bazılarında ise üniformalı görmekteyiz. Heykel uzaktan bakıldığında durağan gibi gözükse de, yakından bakıldığında kıyafetine eklenmiş olan detaylar etkiyi arttırmakta. Hali hazırda bir kaidesi bulunan heykel, taştan bir kaidenin üzerine daha yerleştirilmiş. Kaidenin kuzey cephesinde şu yazı yer alıyor: "Bu Aziz Heykelin Önünde Duran Türk, Hürmetle Eğil. O; Milletini Kurtaran, Cumhuriyeti Kuran, Aleme Yeni Bir Tarih Yaratan Gazi MUSTAFA KEMAL".
Bursa Atatürk Anıtı, özel bir atölyede sanatçı tarafından, heykeltıraş Mehmet Mahir Tomruk'un yardımıyla yapılmıştır ve anıtın açılışı, 29 Ekim 1931 tarihinde gerçekleşmiştir. Başlarda Gazi Heykeli olarak anılan yapıt, soyadı kanunu ile Gazi Mustafa Kemal'in, Atatürk soyadını almasıyla Atatürk Anıtı olarak anılmaya başlamıştır.
Bursa Atatürk Anıtı başta olmak üzere; Bolu Atatürk Anıtı, Çanakkale Atatürk Anıtı ve Malatya İnönü Anıtı'nın altında da imzası bulunan sanatçı 18 Haziran 1959 yılında İstanbul'da hayatını kaybetmiştir.
Kaynaklar: 1, 2
Yorum Bırakın