SALTANATIN KALDIRILMASI

Değerli okurlar, hepimizin bildiği gibi Saltanat 1 Kasım 1922 tarihinde Büyük Millet Meclisinde alınan kararla kaldırıldı ve Halifelik makamı yerinde bırakıldı.

Peki bu süreç mecliste nasıl işledi? Bu sorunun cevabına az da olsa cevaplandırmaya çalışacağız. 30 Ekim 1922 tarhinde Milli Mücadele Dönemi'nin önemli Paşalarının da imzasının bulunduğu (Metnin altında 79 imza mevcuttu.) altı maddelik yasa meclise sunuldu:

1-Osmanlı İmparatorluğu, otokrasi sistemiyle beraber sona ermiştir.

2-Türkiye Devleti namiyla genç, dinç, milli halk hükümeti esasları üzerine müesses Büyük Millet Meclisi Hükümeti teşekkül etmiştir.

3-Yeni Türkiye Hükümeti sona eren Osmanlı İmparatorluğu yerine kaim olup onun milli hudular içerisindeki yegane varisidir.

4-Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'yla hükümranlık hakları milletin kendisine verildiğinden, İstanbul'daki padişahlık yok olmuş ve tarihe intikal etmiştir.

5-İstanbul'da mevcut bir hükümet mevcut olmayıp İstanbul ve civarıda Büyük Millet Meclisi'ne aittir. Binaenaleyh oraların idaresi de Büyük Millet Meclisi memurlarına tevdi edilmelidir.

6-Türkiye Hükümeti, meşru hak olan Hilafet makamını esir bulunduğu ecnebilerin ellerinden kurtaracaktır.

Osmanlı İmparatorluğu'nu tarihin tozlu sayfalarının arasına gönderen metin bu metindir. Ancak 30 Ekim tarihinde meclise sunulan bu karar 134 kabul, 2 red ve 2 çekimser oy almıştır. Çoğunluk bu kararı onaylamamış kararın çıkması için 25 oy eksik kalmıştır. Meclisin çoğunluğu bu kararı desteklememiş ve görülen o ki muhalif kalmıştır. Muhalif kalan milletvekilleri ''Saltanat ve Hilafetin birbirinden ayrılamayacağını'' söyelemeleri üzerine Mustafa Kemal meclis kürsüsünden konuşma yapmıştır. Ancak 1 Kasım oylamasında meclisten bu karar geçmiştir pek tabii burada Mustafa Kemal'in konuşmasının etkisi büyüktür. Gelin konuşmayada bakalım.

''Hakimiyet ve saltanat hiç kimse hiç kimseye ilim icabıdır diye müzakere ile, münakaşa ile verilmez. Hakimiyet, saltanat kuvvetle, kudretle ve zorla alınır. Osmanoğulları zorla Türk milletinin hakimiyet ve saltanatına el koymuşlar; bu tasallütlarını altı asırdan beri devam ettirmişlerdi. Şimdi de Türk milleti bu mütecavizlerin(saldırganların) hadlerini ihtar ederek, hakimiyet ve saltanatını isyan ederek kendi eline fiilen almış bulunuyor. Mevzuubahis olan ; millete saltanatını, hakimiyetini bırakacak mıyız meselesi değildir. Mesele, zaten emrivaki olmuş bir hakikati ifadeden ibarettir. Bu, derhal olacaktır. Burada toplananlar, Meclis ve herkes meseley, tabii görürse, fikrimce muvafık olur. Aksi takdirde yine hakikat usulü dairesinde ifade olunacaktır. Fakat ihtimal bazı kafalar kesilecektir.''

Bu konuşmadan sonra 1 Kasım 1922 tarihli oylamada saltanatın kaldırılması kabül olunmuştur. Sunulan metne göre 1 Kasım 1922' de değil 16 Mart 1920'den itibaren kaldırılmış bulunuyordu.

Bu kararı Sultan Vahideddin'e tebliğ için Refet Paşa gönderildi. Refet Paşa kararı padişaha tebliğ etti. Refet Paşa'nın kararı bildirdikten sonra padişaha saltanatın kaldırılmasına razı olur ise Halifeliğin kendisinde kalmasının sağlanabileceği söylendi. Sultan Vahideddin bunun üzerine Refet Paşa'ya ''Saltanatsız bir hilafeti hanedanımızdan en aciz bir ferdinin bile kabul etmiyeceğine emin olabilirsiniz Paşa!'' diyerek konuşmayı kesti.

Refet Paşa Sultan Vahideddin ile görüşmesini anlatırken '' Padişahın önünde ayak ayak üstüne attım ve koltuğa o kadar yaslandım ki nerede ise papucum burnuna değecekti'' demiştir.

Ayrıca bu görüşmeye dair yine Refet Paşa '' Padişahı gitmeye ikna için çok uğraştığını, kalırsanız kan akacak efendimiz... Hiç olmazsa birkaç aylığına gidin; payitahtınıza ortalık yatışınca yeniden avdet edersiniz.'' diyerek padişahı gitmeye ikna etmeye çalışmıştır.

Bu görüşmeler ile ilgili hatıratlara bakıldığında Sultan Vahideddin'in de geri dönmek üzere gittiğini söylemesi bu görüşmeleri doğrulamaktadır. Burada Sultan Vahideddin halk arasında karşılıklı herhangi bir çatışmaya sebep olmamak için Büyük Millet Meclisi'nin kararına razı olarak gitmiştir.

KAYNAKÇA

1-MURAT BARDAKÇI ''ŞAHBABA''

2-TARIK MÜMTAZ GÖZTEPE ''GURBET CEHENNEMİNDE''

3-TBMM TUTANAK DERGİSİ MECLİS ZABITLARI

Kategoriler

Oğuzhan Turgut

@oguzhanturgut

Tarih En Büyük Hakikattir.

4

3

1

748