Kitap Önerisi: Katip Bartleby

Kitap Önerisi: Katip Bartleby
  • 0
    0
    0
    0
  • “Bartleby, paravanın arkasında oturduğu yerden son derece yumuşak, ama kararlı bir sesle, ‘Yapmamayı tercih ederim,’ dediğinde yaşadığım şaşkınlığı, yo, dehşeti bir düşünün.”

    1 Ağustos 1819 doğumlu Amerikan romancı, kısa öykü yazarı ve Amerikan Rönesans dönemi şairi olan Melville zihinlerimizde en tanınmış eseri olan Polinezya'daki hayat deneyimlerini romantik bir biçimde anlatan Typee ve balina avcısı romanı ''Moby Dick'' ile kazınmış olsa da ''Katip Bartleby'' de onun önemli eserlerinden biridir. Herman Melville küçük yaşta babasını kaybettiği için çalışmaya başlamış ve bir yandan çalışıp diğer yandan tarih ve antrolopoji öğrenirken, Shakespeare'in eserlerini de okuyarak kendini geliştirmiştir.

    On sekiz yaşında Liverpool'a giden bir gemide tayfa olarak iş bulan ve sonra aynı gemi ile tekrar New York'a dönden Melville'in bu deneyimi, ona ileride yazacağı romanlar için malzeme sağlayan seyahatlerden ilkidir. Mellville birkaç yıl New York'ta özel ders vererek hayatını kazanmaya çalışmış, 1841'de Acushnet adlı bir balina gemisine denizci olarak kabul edilmiş ve Pasifik'te yeni bir seyahate başlamıştı. Daha sonra birtakım sıkıntılar sonucu gemiden kaçıp Yamyam olarak bilinen Typee yerlilerinin arasında bir ay kadar yaşamıştı. Adaya gelen bir Avustralya gemisi ile yeniden denizciliğe döndü ancak gemide çıkan isyana katılmakla suçlandığı için Tahiti civarında yerel bir hapishanede birkaç gün tutuklu kaldı. 1843 yazını Tahiti'de yerliler arasında geçirdi. İleride yazacağı Moby Dick adlı romanın düşünsel altyapısı bu sırada oluştu.

    Moby Dick'i 1851'de tamamlamıştı. Başlangıçta balina avlıcığını anlatan bir serüven öyküsü olarak tasarladığı kitabı tamamlamak üzere iken Hawthorne'un tavsiyesi ile kitabını simgesel anlamlarla yüklü bir romana çeviren Melville, eseri dostuna adadı. 1863’te New York’a taşındı. 1866’dan itibaren on dokuz sene boyunca New York rıhtımında gümrük müfettişi olarak çalıştıktan sonra 1885’te emekli oldu. 1891’de New York’taki evinde kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.

    Amerikan Edebiyatı'nın kült eserlerinden biri olan Katip Bartleby Dünya Edebiyatı'nın belki de en meşhur kliniğidir. Melville’in yazdığı bu kitap, Katip Bartleby eşliğinde pasif direnişi edebileştiren ve özgür irade, determinizm gibi konuları kendi içimizde tartışmamızı sağlayan bir eserdir. Hikaye Wall Street'te bir mühürdarlık bürosunda geçiyor. Hikayenin anlatıcısı ise büronun sahibi avukat, Amerikalı orta sınıf bir burjuvadır. Avukat aynı zamanda temel karakterlerimizden birisi. Kitapta avukatın düşünüş yapısına, karakterine ilişkin de pek çok öğe buluyoruz. Avukat yanında  iki yazıcı ve bir de getir –götür işlerine bakan yetenekli bir genci çalıştırıyor ve bir de sonradan işe alınan Katip Bartleby hikayeye katılıyor. Bartleby ilk başlarda hiç konuşmadan mükemmel çalışıyor, işlerini aksatmıyor. Sonra bir gün avukat bir işi yapması için Bartleby'e sesleniyor ve Bartleby “Yapmamayı tercih ederim” diyor. Bunun üzerine avukat, isteğini tekrarlıyor fakat Bartleby tekrar aynı yanıtı veriyor. Böylece, pasif direniş başlamış oluyor. Avukat, bu olayın değerlendirmesini başka zamana bırakarak işini kendi yapıyor. Fakat günler sonra avukat Bartleby'den tekrar bir iş için yardım istediğinde yine aynı cevabı alıyor. O günden sonra Bartleby'in cevabı değişmiyor. Zaman geçtikçe mühürdarlık bürosundaki çalışanlar ve avukat, Bartleby'in ''Yapmamayı tercih ederim'' cümlesine alışıyorlar. Bartleby artık sadece kendisinden istenen ekstra istenen işleri değil zaten yapması gereken işleri de yapmamayı tercih ettiğini söylemeye başlıyor ve avukat artık onun işten çıkması gerektiğine karar veriyor. Bu noktada da Bartleby ''Gitmemeyi tercih ederim'' der. Hikaye artık büronun dışına çıkmaya başlamış, Wall Street'te dedikodular dolaşmaktadır. Bütün bu süreç sonunda Wall Street'tekiler Bartleby'yi günlük yaşantılarını bozan tehlikeli biri şeklinde damgalayarak şikayet ederler. Bunların sonucunda Bartleby tutuklanır. Avukat onu ziyarete gider ve oradakilere ona yönelik iyi davranmalarını söyler. Avukat Bartleby’nin vakti zamanında “Sahipsiz Mektuplar Bürosu”nda düşük dereceli bir memur olarak çalıştığını ama yönetim değişikliği olunca işine son verildiğini öğrenir bir araştırma sonucu. Hikaye bir anlamda beyaz yakalıların başından geçenlerin hikayesidir. Kitabın sonunda Bartleby'in başına gelenleri merak ediyorsanız mutlaka kitabı okumalısınız.

     

    Yorumlar (0)

    Bu gönderi için henüz bir yorum yapılmamış.

    Yorum Bırakın

    Yorum yapmak için üye girişi yapmalısınız. Üye girişi yapmak için buraya tıklayınız.