Korku filmleri, sinemanın sessiz ve renksiz döneminden beri popülerliğini sürdürüyor ve sürekli kendini değiştiriyor. Yaklaşık yüz yıllık bir geçmişi olan janrın bu değişimleri yaşaması elbette çok doğal. Türün upuzun serüveni boyunca yaşanan bu evrilmelerin en önemli müsebbibinin toplumun sosyolojisi olduğu söylenebilir. 1970'lerde ve 80'lerde altın çağını yaşayan türdeki bu sosyal yansımalar, genellikle toplumun istediği özelliklere sahip olan ve örnek insan profili oluşturan bireylerin yaşadığı "yabancı paranoyası" üzerinden işlerlik kazanırdı. Çeşitli kitle iletişim araçları ve içinde olunan tarihsel zamanın da etkisiyle bu meçhul yabancı; uzaylı yaratık, köpek balığı gibi vahşi hayvanlar, deforme yüzlerini maskelerle gizleyen sosyopat katiller gibi farklı suretlere büründü zaman içinde. 90'larda Scream serisiyle başlayıp günümüze kadar uzanan modern dönemde ise köhnemiş olan tüm türlere yapıldığı gibi korku janrı da yapı bozumuna uğradı. Türün sıkı sıkıya oturmuş olan kalıplarının ve klişelerinin esprili bir şekilde yerinden söküldüğü bu dönemde, değişen dünya düzenine bağlı olarak korku filmlerinin ana ögesini oluşturan "yaratık" da kabuk değiştirdi. James DeMonaco ve Jordan Peele gibi genç sinemacılar giderek ayrışan ve huzursuzlaşan öfkeli yeni dünyaya yaraşır şekilde yaratığın kendimiz olduğu gerçeğini kafamıza çivi gibi çakan filmlere imza attılar. Bu yazıda DeMonaco'nun ilk adımını, 2013'te attığı -şimdilik- dört film ve bir diziden oluşan The Purge serisinin sinema ayağını mercek altına almaya çalışacağım. Bu dört filmde de Amerika'da iktidar sahibi olan "Yeni Kurucu Babalar" isimli oluşumun, toplumdaki yükselen şiddet oranını bahane ederek yılda bir gece insanların işledikleri neredeyse tüm suçların cezasız kalmasını öngören arınma gecelerinin toplumun çeşitli kesimlerindeki yansımalarına tanık oluyoruz.

The Purge (2013)

Serinin ilk halkasının başrollerini Ethan Hawke ve Lena Headey gibi iki saygın ve başarılı oyuncu paylaşıyor. Orta-üst sınıf çekirdek bir ailenin üstün güvenlik önlemlerine sahip banliyö evlerinde geçirdikleri arınma gecesini izliyoruz. James Sandin, tüketicilere gelişmiş güvenlik sistemleri satan tam bir ticaret adamıdır. Birkaç yıl önce uygulanmaya başlanan Purge uygulaması da onun satış primlerini artırmakta ve yaşadığı Amerikan Rüyası'ndan uyanmasını geciktirmektedir. Ta ki o geceye kadar! Zekâsı ve iş bilirliği sayesinde belirli bir konuma ulaşmış kibirli WASP bir aile babasının "arınmak" için evini işgal etmeye çalışan diğer "kaliteli" insanlara karşı verdiği mücadele, filme belli oranda politik bir alt metin katmayı başarıyordu. Aslında film boyunca pek değişmeyen James'in, kızına layık olmadığını düşündüğü alt sınıftan gelen Henry'ye ve evine sığınan zavallı siyahi evsize olan saldırgan ve sağlıksız tutumu film boyunca pek değişmiyordu. Ailenin banliyödeki komşuları aracılığıyla üst sınıfın samimiyetsiz ilişkilerinin foyasını çıkarma derdinde olan yapım, filmin kötüsü olarak arınmak isteyen bir avuç zengin genci ve ailenin pahalı güvenlik sistemleri satarak sömürdüğü yakın çevresini belirliyordu. Bu türden eleştirel politik mesajları altını kalın bir şekilde çizerek vermeyi tercih eden The Purge, inceliksiz ama son derece sert tarzıyla serinin gideceği yolu ve sahip olduğu ideolojiyi de ortaya koyuyordu.

The Purge: Anarchy (2014)

İlk filmden tam bir yıl sonra vizyona giren The Purge: Anarchy, ilk filmde yaratılan hafif distopik evrenini daha da genişletmeyi başlıyordu. Tek mekânda geçen bir ev istilası filmi olan ilk filmin aksine, bu yeni halkada ağırlıklı olarak New York sokakları mesken ediliyordu. Aslen bir kesişen hayatlar hikâyesi olarak işleyen yapımda, bir önceki arınma gecesinde öldürülen oğlunun ardından intikam ateşiyle yanıp tutuşan bir askerin, hispanik bir anne-kızın ve ilişkilerinde sorunlar yaşayan genç bir çiftin arınma gecesinde yaşadıkları gerilimli ve bol aksiyonlu macerayı izliyoruz. Bu zorlu süreçte, yaşadığı ağır travmayı atlatamayan asker Leo Barnes, anne ve kız arasında alternatif bir aile bağı kurulmasına, ayrılma aşamasında olan genç çiftinse yeniden bir araya gelmesine tanık oluyorduk. Üçüncü filmin de ana karakterlerinden biri olacak olan asker karakterinin merkeze oturduğu bu ikinci bölümde, anlatının gerilimden ziyade aksiyona kaydığı da söylenebilir. Stilize ve bol şiddetli aksiyon sahnelerinin yanı sıra sokaktaki arınmak isteyen insanların psikolojilerine, Yeni Kurucu Babalar'ın el altından piyonları aracılığıyla arınmayı ve şiddeti desteklemelerine ve zenginlerin düzenledikleri görkemli ve grotesk etkinliklerde para karşılığında satın aldıkları fakir ve azınlıktaki vatandaşları acımasızca katlederek arınmalarına şahit olmuştuk. Filmde kullanılan biçimin de etkisiyle bu sahneler adeta dinî birer merasim olarak tasarlanarak Yeni Kurucu Babalar'dan aldıkları yetkiyle gözü dönmüş zenginlerin rahatsız edici davranışlarını yer yer abartılı ve karikatürize bir şekilde gözler önüne sermişti.

The Purge: Election Year (2016)

İki yıl sonra gelen serinin üçüncü halkasında da distopik evren genişletilmeye devam ediliyordu. Bir önceki filmde de karşımıza çıkan Leo Barnes'ın yine başrolde olduğu yapımda Purge'e karşı çıkan ve kaldırmak isteyen senatör Charlie Roan'ın yaşadığı arınma gecesine odaklanıyoruz. Toplumda giderek güçlenen ve Purge'ü sona erdirmeye kararlı olan Roan'ı etkisiz hale getirmek isteyen Yeni Kurucu Babalar, bunun için politikacıların da arınma gecesinden muaf tutulmamasını sağlıyorlar. Roan'ın koruması olan Leo, onu Yeni Kurucu Babalar'ın maşalarından ve arınmak isteyen çeşitli maskeli saldırganlardan korumaya çalışıyordu. Üçüncü filmde seri boyunca devam eden, Amerika'da giderek yükselen muhafazakarlığa, ırkçılığa (Trump'a) ve silahlanmaya getirilen güçlü eleştiriler daha da vurgulanıyordu. Eski Amerikan başkanlarının mavi-kırmızı-beyaz renge boyanmış maskelerini takan sosyopat tipler, kendi kişisel intikamlarını arınma gününü bahane ederek en dehşetengiz ve kanlı şekilde almaya devam ediyorlardı. Filmin sonlarında yer alan bir sahnede, senatör Roan'ın Amerika'nın Yeni Kurucu Babaları tarafından bir kilisede özenle hazırlanmış bir seremoniyle öldürülmeye çalışılmasını izliyorduk. Donald Trump'ın başkan seçilmesine birkaç ay kala vizyona giren filmde, serinin geneline hâkim olan eleştiri dozunun birkaç kademe artırıldığı da gözden kaçmıyordu. Bu özellikleriyle The Purge: Election Year, serinin hem en politik hem de en iyi bölümü olarak konumlandırılmayı hak ediyor.

The First Purge (2018)

Purge serisinin şimdilik son bölümü olan The First Purge'de, The Purge: Anarchy'ye benzer şekilde filmin odağına toplumun alt sosyoekonomik kesiminden karakterler yerleştiriliyor. Başlıca karakterlerimiz ise abla-erkek kardeş olan Nya ve Isaiah. Nya, siyahi bir genç kadın olarak gerek ırkı gerek cinsiyeti yüzünden hayatı boyunca yaşadığı zorluklara karşı savaşan bir karakter ve film boyunca kardeşinin iyi bir hayat kurması ve sokak mafyasından uzak durması için canı pahasına uğraşıyor. Filmdeki olaylar ise ilk Purge uygulaması için pilot bölge olarak seçilen ve ağırlıklı olarak siyahilerin yaşadığı bir getto olan Staten Island'da geçiyor. Önceki filmlerde Purge etkinliğini daha da şiddetli hale getirmek ve dezavantajlı sınıflardan kurtarmak için elinden geleni ardına koymadığını gördüğümüz Yeni Kurucu Babalar'ın ilk eylemlerine tanık oluyoruz. Eyleme katılan herkese $5,000 vermeyi taahhüt eden Kurucu Babalar, bu sayede bir taşla iki kuş birden vurmuş oluyorlar. Böylelikle hem arınma gecesi etkinliğine olan katılımı artıyor hem de toplumda yük olarak görülen fakir siyahi ırkı birbirine kırdırılmış oluyorlar. Yapım, daha sonra filmin ana karakterlerinden birine dönüşen Nya'nın "alfa" erkek arkadaşı sayesinde gerilimden ziyade aksiyona direksiyon kırıyor. Serinin geneline hâkim olan dinamik bir kamerayla çekilmiş sterilize şiddetle süslü sahneler ve dinamik bir kurgu korunuyor. Serinin şimdilik son adımı olan film, açıkçası serinin yakıtının artık tükenmeye başladığını da gösteriyor. İlk arınma gecesi etkinliğine tanık olmamız, şiddet dolu ve barbarca bir eylemin kitlelere nasıl benimsetildiğini görmemiz şüphesiz Purge evreninin genişlemesini sağlıyor. Fakat serinin 2020 yazında vizyona girecek olan devam halkasının ne kadar gerekli bir yapım olduğu tartışma konusu. The Purge serisi, hiç şüphesiz en politik gerilim-korku serilerinden biri. Siyasi ve toplumsal mesajlarını kaba bir şekilde vermesiyle eleştirilebilecek serinin en nihayetinde popüler bir korku projesi olduğunu unutmamak gerekiyor. Günümüzde dünyanın gittiği tehlikeli yönü göstermeye çalışan bir ana akım tür filmi yapmanın kıymetli olduğu da bir gerçek. The Purge filmleri, yıllar sonra sinemaseverlerin 2010'lar sinemasını ve toplumunu araştırırken faydalanacağı yapımlardan biri olmayı şimdiden garantiledi.