Anadolu’dan binlerce kilometre uzakta bir köy: Kars…

Kanada’da, bir kasaba adının Kars olduğunu biliyor muydunuz? Üstelik, dahası da var.. Bu köyün ismini, bizim serhat şehrimiz Kars’tan aldığını! İşte biz bu yazımızda, Anadolu'dan binlerce kilometre uzakta, Başkent Ottawa’nın yakınlarında bulunan “Kars’a Hoşgeldiniz” tabelalı Kars'tan ve onun isminin ilginç hikayesinden bahsedeceğiz. Hadi başlayalım! Kanada Karslarının ardındaki bu ilgi çekici hikaye, 1853-1856 yılları arasında gerçekleşen Kırım Savaşı’na kadar uzanmaktadır. Akdenize inmeye çalışan Çarlık Rusya’sı 3 Temmuz 1853’de Eflâk ve Buğdan’ı işgal eder. 30 Kasım 1853’de Sinop’u basar; Osmanlı donanmasını yakar. Balkanlara fitne salar… Balkanlardaki bu durumdan tüm Avrupa etkilenir. Rusya’ya karşı İngiltere, Fransa ve Osmanlı Devleti, 27 Mart 1854’te ittifak antlaşması imzalar ve bunun sonucunda Rusya’ya savaş açılır. Osmanlılar ittifak ordusuyla Kırım’a asker çıkartır ve “Sivastopol önünde yüzer gemiler…”   Hikayenin esas kahramanı olan İngiliz ordusuna bağlı General Sir William Fenwick Williams, Kanada doğumludur ve  “Kars Baronu” lakabıyla ün salmıştır. Sir Williams, gözlemci komiser olarak hizmet vermesi için İngiliz ordusu tarafından Osmanlı’ya gönderilir. (Lakap ve unvanlarını daha sonra alır.) Bir süre İstanbul’da görev alan Williams, dönemin Türk ordusuna Anadolu’da ve esas konumuz olan Kırım Savaşı’nda gözlemcilik yapar. Görevi gereği orduya stratejik taktikler verir. Osmanlı ordusu ağırlıklı olarak Kırım’dayken, Rusların Kafkas ordusu 14 Haziran 1855’de Kars’ı kuşatmıştır. Bununla birlikte, General Sir Williams, Ruslara karşı savunulması için Kars’ta görevlendirilirdi. Rus ordusu, General Muravyov önderliğinde Kars’a ağır saldırılar gerçekleştirmekteyken, General Sir Williams strateji değişikliğine gitmek ister. Türk ordusu bu değişikliği kabul eder ve dillere destan bir savunma başlar. Osmanlı ordusu ağırlıklı olarak Kırım’dayken Rusların Kafkas ordusu 14 Haziran 1855’de Kars’ı kuşatır. Fakat Ruslar ilerleyemez. Çünkü az sayıdaki asker yanında, sivil halk ölümüne direnmektedir. Bu öyle bir direnmedir ki; kadınlar, çocuklar, yaşlılar aman vermez düşmana… 105 gün süren kuşatma sonunda Ruslar çekilmek zorunda kalır. Bu zafer üzerine Sultan Abdülmecit, Kars’ı savunan asker ve sivile “Gâzi” unvanı verir. Devlet “Kars Nişanı” adlı bir madalya çıkartır. Karadeniz’de işleyen buharlı bir gemiye Kars adı verilir. Takvim-i Vekâyi ve Ceride-i Havadis gazeteleri “Kars özel sayısı” yayımlamıştır. Kars savunması sürerken Kars’ta bulunan İngiltere’nin gözlemci subayı General Fenwick Williams, İngiliz elçiliğine gönderdiği raporda “Burada kadınlar, çocuklar, yaşlılar, asker yanında savaşıyor. Böylesi görülmedi. Türklerin gerçeği Kartacalıların efsanesini geride bırakır.” der. Bu haber tüm Avrupa’da hayranlık uyandırır. Kars savunması Paris’in açık hava tiyatrolarında on bin kişilik figüranlarla sahnelenir…  Avrupa Kars savunmasıyla çalkalanırken İngiltere, sömürgesi Kanada’ya deniz altından telgraf kablosu döşeme işini bitirir. Bu hattan ilk haber olarak Türklerin Kars savunması Kanada’ya ulaşır. Tabii kendi memleketlerinden olan general Williams'a karşı haklı bir gurur ve hayranlık beslerler. Savaş bittikten sonra Londra’ya dönen Williams, Kraliçe Victoria tarafından “Kars Baroneti” unvanı ile ödüllendirildi. Williams, Osmanlı Mecidiye Nişanı, Fransız Şeref Nişanı ve İngiliz Yüksek Şövalye Nişanı’yla da onurlandırıldı. Aynı zamanda Kars kumandanlığından dolayı kendisine Oxford Üniversitesi tarafından fahri doktora verildi. İngiliz basınında da General Williams “Kars Kahramanı” (Hero of Kars) olarak çokça yer aldı. İsmi Kars ile özdeşleşen Williams Paşa’nın Kanada’da doğduğu Nova Scotia’daki bir bölgeye “Karsdale”, Ontario ile New Brunswick Eyaletleri’nde 6 bölgeye de Kars ismi verilmiştir. İlk isim verilişinde; Kanada’da Wellington adlı iki kasaba vardır. Ottowa yakınındaki Wellington’a ait postalar diğer Wellington’a gitmektedir. Bu karışıklıktan bıkan Ottowa yakınındaki Wellingtonlular adlarını değiştirme kararı alırlar. Kasabada "Yeni ad ne olsun?" tartışmaları sürerken Kars destanı haberi de bunun üzerine gelmiştir. Tüm kasabalılar “Bu kahraman kentin adını kasabamıza verelim.” derler. Bu vesile ile General Sir Willam Fenwick Williams da onurlandırılır.  Wellington, 1855 yılında Kars adını alır. Köylüler genellikle, Türkiye’deki Kars’ı biliyor. Türkiye ve Türkler biliniyor. Kanada Büyükelçilik yetkililerimiz, Askeri Ataşelerimiz de köye zaman zaman ziyaretlerde bulunuyor. Temmuz ayında köyde Uluslararası Ev Köpekleri Festivali oluyor. Sevimli evcil köpeklerinizi allayıp pullayıp podyuma çıkarıyorlar. Bu etkinlik, köye Kanada içinden ve yurt dışından çok turist çekiyor. Köy halkının bir kısmı Ottawa’da çalışıyor, şehre günübirlik gidip geliyor ve yaklaşık yarım saatlik bir yol. Diğer bir kısmı da çiftçilikle geçiniyor. Köy tarlalarında, uçsuz bucaksız mısır tarlaları uzayıp gidiyor. Kanadalılar, Doğu Wellington kasabasına verdikleri Kars ismini şerefle yaşatıyorlar. Kasabanın belediye binasında “Kars şeref köşesi” oluşturmuşlar. Türkiye'de ki Kars ile mektuplaşarak kardeş şehir olduklarını ilan etmişlerdi. Bize de gurur duymak düşer!